Në detet anembanë botës nivelet e pH-it po bien – dhe shkencëtarët janë gjithnjë e më të frustruar që problemi nuk po merret mjaftueshëm seriozisht.

Një ditë të kthjellët në marinën e Plymouth mund të shihni përtej portit përtej Ishullit Drake – i emëruar sipas birit më të famshëm të qytetit, Francis Drake – deri në Kanal. Shpesh është e mundur të shihni një bollëk mjetesh detare, nga anijet e marinës dhe tragetet e pasagjerëve deri te anijet e vogla peshkimi dhe jahtet. Ajo që mund të mos e vini re nga kjo distancë është një shalë e madhe e verdhë që lëkundet lart e poshtë në ujë rreth gjashtë milje larg bregdetit.

Kjo shalë për të dhëna – L4 – është një nga një numër shalë që i përket Laboratorit Detar të Plymouth (PML), një qendër kërkimore në Devon kushtuar shkencës detare. Në një mëngjes të këndshëm e të qetë maji, Prof. James Fishwick, kreu i teknologjisë detare dhe autonomisë së PML-së, është sipër shalës duke e kontrolluar atë për dëmtime nga moti dhe dëmtime të tjera. “Kjo shalë e veçantë është një nga më të sofistikuara në botë”, thotë ai ndërsa ngjitet shkallëve për në majë. “Është e pajisur me instrumente dhe sensorë të aftë të matin gjithçka, nga temperatura, te kripësia, oksigjeni i tretur, drita dhe nivelet e aciditetit.”

Janë regjistrimet çdo orë të kësaj matjeje të fundit, pH-it të ujit, që po i shtojnë një pamjeje në nivel lokal dhe global që po i shqetëson gjithnjë e më shumë shkencëtarët.

Rezultatet tregojnë se acidifikimi i oqeaneve po rritet – dhe po e bën këtë me një shpejtësi alarmante. Acidifikimi i oqeaneve, i quajtur shpesh “binjaku i keq” i krizës klimatike, shkaktohet kur dioksidi i karbonit absorbohet me shpejtësi në oqean, ku më pas reagon me molekulat e ujit duke çuar në një rënie të pH-it të ujit të detit.

Një punim i publikuar të hënën nga shkencëtarët në PML, Administrata Kombëtare Oqeanike dhe Atmosferike (NOAA) me seli në SHBA dhe Cimers (Universiteti Shtetëror i Oregonit), tregon se acidifikimi i oqeanit po ndodh më shpejt nga sa mendohej më parë.

Një pjesë e problemit për shkencëtarët në sjelljen e kësaj në vëmendjen e botës është se nuk mund t’i shihni nivelet e pH-it në det në plazhin pranë jush, kështu që si e dini se po ndodh?

“Është e vështirë sepse nuk ka asnjë provë të vërtetë”, thotë Prof. Steve Widdicombe, drejtor i shkencës në PML dhe një zë kryesor global mbi acidifikimin e oqeaneve. “Është e vështirë të shihen efektet biologjike sepse do të duhet shumë kohë që të ndodhin dhe diferencimi i ndikimeve të acidifikimit të oqeaneve nga gjëra të tilla si temperatura, presionet e peshkimit dhe ndotja e bën shumë të vështirë gjenerimin e shtysës dhe vrullit tek vendimmarrësit dhe politikëbërësit për ta trajtuar atë me të vërtetë me forcë.”

Për këdo që dëshiron të ketë një ide të menjëhershme të ndikimit të tij, ekziston një video shumë efektive nga Noaa që tregon një pteropod duke notuar në ujë me një nivel normal pH, së bashku me një video ku pteropodi i është nënshtruar niveleve të larta të CO2 për dy javë. Në videon e parë, krijesa detare ka një guaskë të tejdukshme dhe po noton në mënyrë aktive, në të dytën tregon një guaskë pjesërisht të tretur dhe të çarë dhe pteropodin që ka vështirësi të lëvizë në ujë. Imazhe të tilla i ndihmojnë shkencëtarët të rrisin ndërgjegjësimin për këtë çështje, por më vete ato nuk do të jenë kurrë të mjaftueshme.

Kjo mungesë e dukshmërisë dhe e të kuptuarit të ndikimeve të acidifikimit i ka bërë shkencëtarët të përqendrohen në ndërtimin e një sërë punimesh që tregojnë qartë korrelacionet statistikore midis rritjes së niveleve të aciditetit në oqeane dhe ndryshimeve në proceset biologjike të florës dhe faunës në det në zona të ndryshme anembanë botës.

Një shembull i mirë mund të shihet në veriperëndim të SHBA-së. Rreth vitit 2010, industria e kultivimit të gocave të detit atje – me vlerë miliona dollarë – pothuajse u shemb pasi prodhimi i gocave të detit dukej se ra ndjeshëm.

Prof. Helen Findlay nga PML shpjegon shkencën e asaj që po ndodhte: “Në bregun perëndimor ka një ngritje të ujërave të thella, dhe ky ujë i thellë ka natyrshëm më shumë CO2 në të. Por për më tepër, ka efektin e acidifikimit nga atmosfera, dhe kjo e amplifikoi efektin e ngritjeve. Doli, pas disa hetimeve, se tubat e marrjes së ujërave të lidhura me inkubatorët po sillnin këtë ujë të acidifikuar, i cili ishte amplifikuar me kalimin e viteve.”

Niveli i aciditetit në ujë kishte arritur në një pikë që nënkuptonte se gocat e detit ishin të bllokuara në gjendjen e tyre larvore dhe të paafta për të rritur guaskat që u nevojiteshin për t’u zhvilluar. Inkubatorët më pas instaluan sensorë për të matur pH-in e ujit dhe shtuan kimikate në rezervuarët e inkubatorit për të neutralizuar ujin kur ishte e nevojshme.

Shkencëtarët shpresojnë që edukimi rreth iniciativave të tilla si ato në inkubatorët e gocave të detit në veriperëndim të SHBA-së, i kombinuar me financimin qeveritar, do të ndihmojë në inkurajimin e vendeve të tjera që të ndërmarrin veprime të përshtatshme për problemin e tyre të veçantë të acidifikimit. Por pjesë të mëdha të botës nuk kanë qasje në informacionin që u nevojitet për të filluar planifikimin e asaj që duhet të bëjnë.

Vendet kanë detyrime për të trajtuar acidifikimin e oqeaneve, të përcaktuara në marrëveshjet ndërkombëtare, duke përfshirë, së fundmi, Kornizën Globale të Biodiversitetit , që synon të ndalojë dhe të përmbysë humbjen e biodiversitetit. Megjithatë, ndërsa vendimmarrësit ose nuk kanë burimet për të trajtuar çështjen, ose thjesht hezitojnë të zbatojnë një plan, operatorët komercialë po ndërhyjnë për të ofruar zgjidhje alternative./AutoPortali/